Maaltekasteel

plaats waar ik graag ben

door Peter Provenier

Het Maaltekasteel heeft als adres Kortrijksesteenweg 1023, 9000 Gent en maakte oorspronkelijk geen deel uit van de gemeente Zwijnaarde. Het wordt echter door de stad Gent bij de “wijk Zwijnaarde" gerekend omdat het ten westen van de Ringvaart ligt. Het kasteel met park ligt in het gehucht Maalte(brugge) waarvan de etymologische betekenis duister is. Het grenst aan Sint-Denijs-Westrem en wordt hiervan gescheiden door de Maaltebeek of Rietgracht in het westen en de Kortrijksesteenweg in het noorden. Het “Goed te Maalte” wordt reeds vermeld in 1140. Op het einde van de 17de eeuw stond daar een omwalde hofstede, eigendom van Joos Compijn, secretaris bij een Gentse schepenbank. De volgende eeuwen hielden zijn erfgenamen (De Bisschop, Soetaert, Kervyn en de Graeve) de hoeve met de omgevende gronden in bezit. Een van hen gaf in 1754 de opdracht tot de bouw van het kasteel in Lodewijk XV stijl waarvan de kern nu nog altijd bestaat (zie opschrift op de tuingevel). In de prille 19de eeuw kwam het domein in het bezit van diverse vooraanstaande Gentse families waaronder Marie Sophie Vilain XIV (1757-1824). Van 1827 tot 1837 werd het kasteel bewoond door weduwe Caters - de Potter. Zij verkocht het kasteel in 1838 aan de textielbaron Ferdinand Lousbergs (1799-1859) die in 1850 de centrale gevelpartij liet vergroten. Lousbergs stierf kinderloos zodat zijn bezittingen in handen kwamen van zijn neef en katoenfabrikant graaf Joseph de Hemptinne (1822-1909), zoon van Felix en Henriette Lousbergs. Deze Joseph huwde in 1847 met Pauline Gonthyn waarmee hij 8 kinderen had. Hij was een overtuigd katholiek wat zich o.a. uitte door het propageren van de neogotiek. Hij voegde tussen 1860 en 1906 de neogotische vleugel aan de woning toe naar een ontwerp van Jean Baptist Bethune, waarin een huiskapel met retabel en fresco’s uitgevoerd door Adrien Bressers en Leopold Blanchaert. In 1876 liet de familie de weilanden en het kapbos achter haar goed omvormen tot een landschapstuin naar Engels model met 2 grote vijvers. De zoon Paul de Hemptinne (1851-1923) breidde het kasteel nog verder uit. Een opschrift op de zijgevel vermeldt 1910 als bouwdatum. In 1940 verliet de familie de Hemptinne het domein. Nadat een verkavelingsaanvraag voor het park werd afgewezen kocht in 1955 de stad Gent het verkommerde kasteel met het 12 ha grote park. 3 ha park met vijver ging verloren bij het graven van de Ringvaart (1955-64) en het oprichten van het Chalet de Maalte, een B&B hotel met 16 kamers en feestzaal. Het kasteel werd tot 2001 gebruikt als bejaardentehuis. Sinds ca. 1960 staat er in het park een schuttersmast voor De Ware Vrienden van Sint-Sebastiaan en dicht bij de werkplaatsen van Don Bosco Technisch Instituut is er een kinderspeeltuin. Het park telt 628 bomen, waaronder zeldzame exemplaren, en een dierenparkje. Het is dag en nacht vrij toegankelijk. In 1997 werden kasteel en park beschermd als monument wegens de artistieke, historische en wetenschappelijke waarde. Sinds 1999 is het kasteel in het bezit van groep De Palmenaere die er, na een grondige restauratie in 2005, een "art & event center" in onder bracht (http://www.maaltebruggekasteel.be/ ). Bron: artikel van wijlen Arthur De Decker (1952 – 2020) in De Kiosk nr. 28 (december 2013). Foto Marc Careel (zie fotoboek van Marc: http://users.skynet.be/careelmarc/ ) De kapel van het neogotische gedeelte van het Maaltekasteel werd door Arthur De Decker beschreven in De Kiosk nr. 42 (juni 2017).