Het verloren kasteel Scheldelinde

plaats die er nog niet is, maar die ik graag zou willen

door Peter Provenier

Het verloren kasteel Scheldelinde bevond zich waar nu de parking van Alinso/Domo ligt. Achter die parking ligt nog steeds een stuk natuur dat vroeger deel uit maakte van het prachtige domein. Het kasteel heeft een oude voorgeschiedenis. Het was ooit een buitenverblijf van de abten van de Sint-Pietersabdij en wordt in 1683 vermeld als "een bewalde speelgoet". Volgens De Potter in "Geschiedenis van de Gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen" hadden de monniken er een wijngaard. In de 18de eeuw was het in het bezit van Anne de Smet en kwam vervolgens in het bezit van de familie Coppens die het begin 19de eeuw een tijdje verhuurde aan architect Jean Baptist Pisson (1763-1818). Het werd o.a. bewoond door baron Theodore Coppens d'Eeckenbrugghe en eega Nathalie Kervyn d'Oudt Mooreghem. Dit waren weldoeners voor de parochie door het in 1874 bouwen van de zondagsschool (z.g. 't Kerksken) in de Dorpsstraat en het schenken van 2 nieuwe klokken aan de kerk. In 1918 kochten het echtpaar Conrad Vergauwen (1881-1948) en Jeanne Verhaegen (1885-1958) het bouwvallige Scheldelinde. Hij was een katholiek politicus en zij was de dochter van de beroemde "rode baron" Arthur Verhaegen (1847-1917). Deze architect en christendemocratische politicus bewoonde in Merelbeke aan de tijarm van de Schelde het neogotische nog bestaande kasteel "Blauwhuys", op een boogscheut van Scheldelinde. Jeanne was de zuster van de Merelbeekse schepen Jean Verhaegen en dus tante van de latere Merelbeekse burgemeester Pierre Verhaegen. Vergauwen liet het kasteel smaakvol restaureren en het domein van 5 ha kreeg een prachtige Franse tuin met vijver, bos, moestuin en serre. Op voorspraak van pastoor Emilius De Bock mocht het gezin Maes-Coussement op het domein komen wonen mits in ruil daarvan de kasteeltuin te onderhouden. Richard Maes, de vader van Daniël, was er aldus tuinier van 1947 tot 1954. Daarnaast waren er ook nog de conciërge Roger Spruyt en de gezelschapsdame Madeleine De Corte-Legein in dienst tot 1959. De kinderen van deze personeelsleden vertelden ons met veel weemoed over de mooie jeugd die ze op het domein beleefden. Na het overlijden van de weduwe Vergauwen in 1958 nam hun zoon Etienne en zijn echtgenote Josette de Becker hun intrek in het kasteel. Dit vertoonde toen reeds tekenen van verval. Rond 1968 werden zij onteigend, enerzijds voor het Fabelta-bedrijf en anderzijds voor de aanleg van de E17 waarvan het tracé dwars door de moestuin liep. Bron: artikel van wijlen Arthur De Decker (1952 – 2020) in De Kiosk nr. 22 (juni 2012) Het voormalig kasteelpark is een deelgebied van het voorontwerp RUP Groen 169 van de stad Gent, dat wellicht in 2020 of 2021 wordt goedgekeurd (zie stad.gent/nl/wonen-verbouwen/gemeentelijke-rups-en-bpas/plannen-procedure/rup-169-groen ) In 2012 stelde INBO (het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) vast dat het kasteeldomein Scheldelinde ongeveer tweehonderd jaar geleden werd aangelegd. De structuurrijkdom van het gebied is uitzonderlijk hoog. Het gebied omvat immers een zeer brede range aan boomdimensies en -leeftijden, een rijke verticale en horizontale structuur en een intense menging van boomsoorten. Het gebied bevat een aantal zeer waardevolle bomen, die vermoedelijk teruggaan tot de periode van de parkaanleg 200 jaar geleden. De gehele zone in de directe omgeving van de vijver, ten westen van de langsgracht, en langs de centrale as van het park (die samen ruim 2/3 van het park uitmaken) wordt een hoge natuurwaarde toegekend. Enkel de zone in het zuidwesten van het domein bevat weinig waardevolle boomelementen en wordt sterk gedomineerd door Robinia. Gezien de nu al beperkte oppervlakte van het domein biedt evenwel ook deze zone een belangrijke bijdrage tot het ecologisch totaalpotentieel van dit gebied. Hoewel belangrijke delen van het domein (o.a. het kasteel zelf) in de loop van de laatste decennia zijn verdwenen, en het geheel een sterk verruigde indruk geeft, heeft het resterende gedeelte toch nog een belangrijke ecologische waarde. Deze concentreert zich vooral in een groot aantal zeer monumentale bomen die reeds zeer oud zijn en een hoge densiteit vertonen aan zeldzame microhabitats en niches. Naar zeldzaamheid en onvervangbaarheid scoort het gebied dus hoog. Bron: docplayer.nl/1640382-Advies-betreffende-de-natuur-en-boswaarde-van-het-kasteelpark-scheldelinde-nieuwscheldestraat-gent.html Zoals vastgesteld door INBO is de oppervlakte van dis bos beperkt. Het ligt bovendien in de schaduw van de E17. Daarom hebben enkele bewoners op 13 november2017 aan de stad Gent voorgesteld om het bos uit te breiden tot de oever van het Scheldekanaal (zie af737ddd-73a2-422a-ae78-ee141a6100ca.filesusr.com/ugd/560a5a_1f337a89b642414290f267f8f4b8e0e4.pdf ). Op 9 augustus 2018 (in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen) werd op VRT NWS website ‘Jij beslist’ het voorstel herhaald, met de hierna vermelde argumentatie. De dicht bevolkte woonbuurten ’t Schaarken en Roosken liggen geprangd tussen het Technologiepark, het bedrijventerrein Zwijnaarde III (Klaartestraat) en de verkeerswisselaar. Deze buurten zijn hittegevoelig in de zomer en de luchtkwaliteit wordt er aangetast door het verkeer over E17, E40 en R4. De noordelijk gelegen straten in deze buurten bevinden zich op 1 km van het wijkpark in Zwijnaarde. Volgens de ‘groennorm’ heeft elke Gentenaar recht op een parkje op 400 meter afstand. De Stad heeft plannen om het 18e-eeuwse, zeer waardevolle kasteelpark met bos “Scheldelinde” te kopen. Dit park ligt aan de andere kant van de E17, op de ex-Fabelta site, eigendom van Alinso Dit park is beschermd als groenzone, maar is niet toegankelijk. Het bestaan ervan is bij velen onbekend. De Stad wil slechts 1,68 ha kopen, gelegen in de schaduw van de E17. Daarrond zijn een bedrijfsparking, enkele kleine zones voor maakbedrijven en Ghent Dredging gelegen. Deze laatste palmt al jaren de oever van het Scheldekanaal in om er materiaal te dumpen. Er kan beduidend meer groen aangelegd en beschermd worden, nl. ± 8 à 9 ha in plaats van slechts 1,68 ha. Dit moet een volwaardig park worden met o.a. een speeltuin voor kinderen van de voormelde buurten. Deze grote groenzone moet structureel een volwaardige link leggen tussen het voormalig kasteelpark Scheldelinde en het Scheldekanaal, met verder aansluiting op de natuur van de Scheldevallei. O.a. Ghent Dredging en de bedrijfsparking moeten verdwijnen. Alinso wil immers iets verder een parkeergebouw voor 320 wagens bouwen. Het voorstel wordt nu opnieuw herhaald door Mike De Brie: ookmijn.stad.gent/wmplan-zwijnaarde/ontwerpen/realisatie-scheldevallei-portaalpark